Pinot Gris – szary mnich
Pinot Gris (Pinot Grigio lub Szurkeberat) to odmiana szczepu Pinot Noir, uprawiana w zasadzie pod każdą szerokością i długością geograficzną: Szwajcaria, Niemcy, Austria, Węgry, Ukraina, Rumunia, Australia, Włochy, USA, Chiny i wiele innych państw – wszędzie napotkamy nasadzenia tym szczepem w większym bądź mniejszym stopniu. Najwcześniejsze wiarygodne wiadomości informujące o Pinot Grigio pochodzą z roku 1711, kiedy to niejaki Johann Seger Ruland odkrył dziko rosnącą winorośl w ogrodzie w mieście Speyer, niedaleko Frankfurtu nad Menem – po nazwisku odkrywcy nazwano też w tym regionie ów szczep – Ruländer.
Mimo powyższej przesłanki, Pinot Gris jest szczepem znacznie starszym, znany był pod innymi nazwami w różnych regionach Europy, a jego historia sięga nawet średniowiecza. Malvoisie, jedna z wielu kolejnych nazw szczepu, używana po dziś dzień w niektórych miejscach Francji, Włoch i Szwajcarii, pojawia się w przekazach sięgających ciemnych wieków! Należy jednak brać pod uwagę, że używano tej nazwy również wobec innych winorośli jak na przykład Vermentino, czy Savagnin – dopiero od XIX wieku Francuzi zaczęli identyfikować Malvoisie z Pinot Grigio.
Mimo, że Pinot Grigio jest winem białym, jagody mają kolor znacznie ciemniejszy niż większość winogrona, z którego produkuje się białe wino. Dominuje odcień różowo-fioletowy, wchodzący w fiolet. Grona dojrzewają i pączkują dosyć wcześnie, a jagody charakteryzują się wysokim poziomem cukru, wraz z niską, bądź średnią kwasowością. Szczep charakteryzuje się dosyć niską produktywnością, plony nie są wysokie, ale wino zazwyczaj jest bogate w smaku, z niskim poziomem kwasowości, o głębokiej barwie wina.
We Włoszech, gdzie znajdują się największe uprawy Pinot Grisa (6 668 hektarów!), odmiana ta pojawiła się na początku XIX wieku w Piemoncie. Szczep jest uprawiany na północy kraju, a wino z niego wyprodukowane przeznaczane praktycznie w całości na eksport (ze względu na swoje liczne walory: niedrogi trunek, dobry stosunek jakości do ceny), głównie do Wielkiej Brytanii i USA. Można też znaleźć bardziej charakterne, poważne Pinot Grigio – na przykład we Friuli (Vie di Romans), albo w Wenecji Euganejskiej (Alois Lageder).
Na Węgrzech Pinot Grigio funkcjonuje pod inna wdzięczną nazwą, Szürkebarát, i w 2009 roku obszar uprawy wynosił 1 522 hektary, głównie w regionie Mátra, jednak winorośl najbardziej utożsamiana jest z górą Badacsony, znajdującą się na zachodnio-północnym wybrzeżu jeziora Balaton. Legenda głosi, że Pinot Grigio sprowadził z Francji na Węgry cesarz Karol IV w roku 1375, kiedy to cysterscy mnisi obsadzili winoroślą zbocza góry Badacsony. Ta historia wyjaśniałaby tajemniczą nazwę Szürkebarát, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza szary mnich. Najlepsze plony rosną na glebie wulkanicznej. Węgierskie wina ze szczepu pinot gris są bogate w smaku, tłustawe, z wysoką zawartością procentową alkoholu, intensywnym bukietem, zazwyczaj starzone w dużych dębowych beczkach. Całkowite przeciwieństwo włoskiego Pinot Grigio, wino zdecydowanie bogatsze i oferujące lepsze doznania smakowe.
Szczep uprawia się w wielu innych miejscach na Ziemi, a ciekawostką może być fakt, że chociażby malutka Mołdawia posiada tereny uprawne wielkości ponad 2000 hektarów! Czego by nie powiedzieć, wydaje się że Europa Środkowo-Wschodnia stworzyła Pinot Grigio na nowo – to tutaj został przełamany stereotyp taniego wina marketowego i produkuje się naprawdę wyborne butelki.
Food pairing
Pinot Grigio będzie idealnym dodatkiem do owoców morza, takich jak krewetki, krab, homar, bądź małże. Doskonale uzupełni dania na bazie pomidorów, warzyw i bazylii, sprawdzi się z flagowymi potrawami kuchni włoskiej – spaghetti carbonara i risotto. Jeżeli owoce morza to nie Twoja bajka, Pinot Gris polubi też towarzystwo kurczaka. A sery? Najlepiej unikać łączenia z serami ciękimi, jak mannchego, celuj w łagodniejsze odmiany – mascarpone, gruyere, mozzarella.